Διαιρεμένες μνήμες 1940-1950. Η απόσταση ανάμεσα στην ιστορία και το βίωμα

στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Παρατείνεται έως τις 23 Απριλίου 2017 η έκθεση Διαιρεμένες μνήμες 1940-1950. Η απόσταση ανάμεσα στην ιστορία και το βίωμα στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Η έκθεση διοργανώνεται από το Goethe-Institut Thessaloniki, το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Deutsches Historisches Museum του Βερολίνου και εγκαινιάστηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2017.

Πρόγραμμα Παράλληλων Εκδηλώσεων

Πέμπτη 9 Μαρτίου, ώρα 18.00. Ξενάγηση σε ολόκληρο τον εκθεσιακό κύκλο (διάρκεια περίπου δύο ώρες). Η ξενάγηση θα γίνει από τους επιμελητές των εκθέσεων (Θούλη Μισιρλόγλου εκ μέρους του Μ.Μ.Σ.Τ. και Ε. Χεκίμογλου εκ μέρους του Ε.Μ.Θ.)

Σάββατο 1 Απριλίου, ώρα 18.00.  Συναυλία μεσαιωνικής/σεφαραδίτικης μουσικής  με σύγχρονα εβραϊκά τραγούδια, με τη Χορωδία Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και το μουσικό σύνολο Codex-Κώδιξ σολίστ η Μαριάντζελα Χατζησταματίου διευθύνει ο Κωστής Παπάζογλου, διάρκειας μίας ώρας.

Πέμπτη 6 Απριλίου, ώρα 18.00. Ξενάγηση σε ολόκληρο τον εκθεσιακό κύκλο (διάρκεια περίπου δύο ώρες). Η ξενάγηση θα γίνει από τους επιμελητές των εκθέσεων (Θούλη Μισιρλόγλου εκ μέρους του Μ.Μ.Σ.Τ. και Ε. Χεκίμογλου εκ μέρους του Ε.Μ.Θ.)

Γνώμονας της έκθεσης είναι η πολιτιστική και εικαστική πραγματικότητα και οι διάφορες εκφράσεις της κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα. Η έκθεση φέρνει αντιμέτωπες τις αφηγήσεις μέσα από έργα πνευματικών ανθρώπων και καλλιτεχνών με τις κυρίαρχες ιδεολογικές αναπαραστάσεις, σημειώνοντας, επίσης, σημαντικά ιστορικά θέματα που σε μεγάλο βαθμό παραμένουν εκκρεμή, όπως η μετάλλαξη της ελληνικής κοινωνίας μέσα και από την περίπτωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.

Η επιλογή των εκθεμάτων, ως προς τη συμβολή του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης,  καλύπτει ένα ευρύ φάσμα έργων (ζωγραφική, σχέδια, χαρακτική, φωτογραφία, γλυπτική, αφίσες, γελοιογραφία, βίντεο, φιλμς, λευκώματα), τεκμηρίων (έγγραφα ιδιωτικών και δημόσιων αρχείων, εκδόσεις, αντικείμενα, επιστολές, ντοκιμαντέρ) και εκφράσεων (λογοτεχνικά κείμενα, μαρτυρίες κτλ), τόσο ως άμεσες μαρτυρίες και συμμετοχή στα γεγονότα, όσο και ως διαφοροποιημένες αφηγήσεις μέσα στο χρόνο. Με τον τρόπο αυτό επιχειρεί σε ένα βαθμό  να φωτίσει  πτυχές της διαπραγμάτευσης της μνήμης, της γνώσης και της ιστορίας στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα της περιόδου αυτής. Εστιάζοντας στη συνθετότητα της ιστορίας και τις διαφοροποιήσεις των βιωμάτων και της μνήμης, έρχεται αντιμέτωπη τόσο με τη συναισθηματική διάσταση των βιωμάτων των ανθρώπων όσο και με την ψυχρή τυποποίηση των ιδεολογημάτων. Η έκθεση συνολικά επιχειρεί να μεταφέρει, για το κοινό που ίσως δεν ξέρει την εποχή ή την ιστορία, συγκινήσεις και εμπειρίες που μετουσιώνουν με νέους τρόπους τα βιώματα κάθε διαφορετικής εποχής ή κοινωνίας.

Η δημιουργία από το 1940 έως το 1950, έτσι όπως συγκεντρώνεται σήμερα στην έκθεση, δειγματοληπτικά, αποτελεί ένα μέρος μόνο από την τεράστια καλλιτεχνική παραγωγή. Παρόλο το μεγάλο αριθμό έργων που έχουν χαθεί ή καταστραφεί, παρουσιάζει έναν πλούτο και μια βαθύτατα προσωπική κραυγή του ανθρώπου, τόσο μπροστά στη φρίκη του πολέμου, όσο και μπροστά στο θαύμα της φύσης και της ζωής. Η στάση των καλλιτεχνών και των πνευματικών ανθρώπων, χωρίς να χαρίζεται ποτέ στον κατακτητή, στον βασανιστή, στον σφετεριστή, στον εκμεταλλευτή, χωρίς να ενδίδει ποτέ στη χυδαιότητα και το αίσχος που αποτελούν καθημερινά βιώματα των ανθρώπων σ’ όλη αυτή τη δεκαετία, διατηρεί ανοιχτό ένα παράθυρο φωτός μέσα στη γενική συσκότιση και αποδέχεται με μεγάλη γενναιοδωρία και τον πιο δύσκολο διάλογο, προκειμένου να ξορκίσει το μίσος, τη μισαλλοδοξία και το θάνατο που κυριαρχούν.

Οι εξορίες, το Βουνό, η φυγή, οι μετακομίσεις, ο εκπατρισμός, η απομόνωση δεν τους εμποδίζουν να αρνούνται τον πόλεμο και τη βία και να κρατούν ανοιχτό το διάλογο ανάμεσά τους, παρόλες τις διαφορές τους. Στα περιοδικά, στις εκδόσεις, στις εκθέσεις, στις εκδηλώσεις, στο θέατρο, στις συγκεντρώσεις, σ’ όλη αυτή την περίοδο συναντά κανείς τις πιο φιλόξενες, τολμηρές, ανθρώπινες και ευρηματικές στάσεις αντίστασης, όχι μόνο ως δράση πολιτική, αλλά κυρίως ως στάση ζωής και ως πρωταρχικό όρο της τέχνης.

Η συμβολή του Εβραϊκού Μουσείου περιλαμβάνει ανέκδοτα ιστορικά τεκμήρια (έγγραφα, φωτογραφίες, μαρτυρίες), σε τέσσερα μέρη: Το πρώτο μέρος αφορά τη δεκαετία του 1930 και αναφέρεται στις δημογραφικές και γεωγραφικές αλλαγές που επηρέασαν τον εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, στον τοπικό αντισημιτισμό, την εκλογική και πολιτική συμπεριφορά του εβραϊκού πληθυσμού, καθώς και στην επιχειρηματική και οικοδομική δραστηριότητά του. Το δεύτερο μέρος παρουσιάζει νέα τεκμήρια για τις εξελίξεις στη Θεσσαλονίκη κατά τη γερμανική κατοχή: Την υψηλότερη θνησιμότητα που έπληξε τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης στην περίοδο του λιμού, τον έλεγχο της Ισραηλιτικής Κοινότητας από τις γερμανικές αρχές, τον τοπικό δοσιλογισμό, την αποδόμηση του εβραϊκού νεκροταφείου καθώς και την καταναγκαστική εργασία που επιβλήθηκε στους Εβραίους της Θεσσαλονίκης και τα λύτρα για την εξαγορά της. Το τρίτο μέρος παρουσιάζει τεκμήρια για χρονικό του εκτοπισμού των εβραίων της Θεσσαλονίκης στα στρατόπεδα του θανάτου, την οριοθέτηση των γκέτο, το διαμετακομιστικό στρατόπεδο Μπαρόν Χιρς, την λεηλασία των εβραϊκών περιουσιών καθώς και τη «διαγραφή» των εβραίων από τα τοπικά μητρώα. Το τέταρτο μέρος περιλαμβάνει φωτογραφίες επιζώντων και συνεντεύξεις από εβραίους της Θεσσαλονίκης γεννημένους μετά το 1941.

Η παρουσίαση της έκθεσης εξελίσσεται με μεγάλη επιτυχία και, δεδομένου του μεγέθους της παραγωγής, αλλά και του διαρκούς αιτήματος σχολικών και άλλων ομάδων για επισκέψεις, παρατείνεται η παρουσίαση της ως τις 23 Απριλίου 2017.

Έχοντας συμπληρώσει ήδη τρεις μήνες επιτυχημένης πορείας, θα πραγματοποιηθούν και για το επόμενο χρονικό διάστημα ειδικές εκδηλώσεις, ξεναγήσεις για το κοινό και μουσειοεκπαιδευτικά προγράμματα για τα σχολεία και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Πρόγραμμα Παράλληλων Εκδηλώσεων

Πέμπτη 9 Μαρτίου, ώρα 18.00. Ξενάγηση σε ολόκληρο τον εκθεσιακό κύκλο (διάρκεια περίπου δύο ώρες). Η ξενάγηση θα γίνει από τους επιμελητές των εκθέσεων (Θούλη Μισιρλόγλου εκ μέρους του Μ.Μ.Σ.Τ. και Ε. Χεκίμογλου εκ μέρους του Ε.Μ.Θ.)

Τετάρτη 15 Μαρτίου, ώρα 18.00. Προβολή της ταινίας «Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης», διάρκειας 60 λεπτών (παραγωγή ΕΡΤ ©1997, σκηνοθεσία Δημήτρη Σοφιανόπουλου, σενάριο Βασίλη Βασιλικού).  Στην ταινία εμφανίζονται (με αλφαβητική σειρά) οι εξής:  Ροδόλφος Αμαρίλιο, Έστερ Γκατένιο, Πέπο Γκατένιο, Ιωσήφ Ζακάρ, Λίνα Καπόν Περαχιά, Οβαδίας Κοέν, Αριέχ (Arieh) Κόρετζ, Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο, Χάινς Κούνιο, Μπιενβενίδα Μάνο, Αρμάνδος Μοδιάνο, Κάρλος Μορδώχ, Φωφώ Μορδώχ, Βικτώρια Μπενοζίλιο, Μωύς Μπουρλά, Αλμπέρτος Ναρ, Σάρα Ναχμία, Λεών Περαχιά, Ανδρέας Σεφιχά, Δαυίδ Σιών, Ιάκωβος Στρούμσα, Σαούλ Χαζάν, Δαυίδ Γκαμπριέλ Χαΐμ, Σαμπετάι Χανούκα, Ιάκωβος Χανταλί.

Σάββατο 1 Απριλίου, ώρα 18.00.  Συναυλία μεσαιωνικής/σεφαραδίτικης μουσικής  με σύγχρονα εβραϊκά τραγούδια, με τη Χορωδία Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και το μουσικό σύνολο Codex-Κώδιξ σολίστ η Μαριάντζελα Χατζησταματίου διευθύνει ο Κωστής Παπάζογλου, διάρκειας μίας ώρας.

Πέμπτη 6 Απριλίου, ώρα 18.00. Ξενάγηση σε ολόκληρο τον εκθεσιακό κύκλο (διάρκεια περίπου δύο ώρες). Η ξενάγηση θα γίνει από τους επιμελητές των εκθέσεων (Θούλη Μισιρλόγλου εκ μέρους του Μ.Μ.Σ.Τ. και Ε. Χεκίμογλου εκ μέρους του Ε.Μ.Θ.)

Πρόγραμμα Ξεναγήσεων

Οι ξεναγήσεις για το κοινό της περιοδικής έκθεσης πραγματοποιούνται κάθε Πέμπτη στις 18.00 και κάθε Κυριακή στις 12.00. Διάρκεια ξενάγησης: 110 λεπτά

Επίσης, θα πραγματοποιηθούν δύο ειδικές ξεναγήσεις από τους επιμελητές της έκθεσης την Πέμπτη 9 Μαρτίου και την Πέμπτη 6 Απριλίου, στις 19.00.

Για τη συμμετοχή στις ξεναγήσεις δεν χρειάζεται προεγγραφή, αρκεί το εισιτήριο εισόδου.

Μουσειοεκπαιδευτικά Προγράμματα

Με αφορμή την περιοδική έκθεση «ΔΙΑΙΡΕΜΕΝΕΣ ΜΝΗΜΕΣ 1940-1950. Ανάμεσα στην Ιστορία και το Βίωμα» το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης διοργανώνει τα εξής εκπαιδευτικά προγράμματα:

• ΜΝΗΜΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά Δ΄, Ε΄ και ΣΤ’ Δημοτικού. |Διάρκεια προγράμματος: 85 λεπτά

Aπό   το  «παράνομο» λεύκωμα του  1945 «Για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά» με ξυλογραφίες  των  Α. Τάσσου,  Γ. Βελησσαρίδη και Λ. Μαγγιώρου , τα   σκίτσα, τη ζωγραφική και τις γελοιογραφίες  στα λευκώματα των  Φ. Δημητριάδη, Φ. Κάραμποτ  και Ρωμανού μέχρι την ταινία της δεκαετίας του 50 του  Γ. Τάλας «Το Ξυπόλυτο Τάγμα» και το έργο  του Β. Κανιάρη από τη  σειρά «Φόρος τιμής στους τοίχους της Αθήνας» του 59’ οι μαθητές ανακαλύπτουν την έννοια της Αντίστασης και τους τρόπους που αποτυπώνεται από τους καλλιτέχνες ως δράση πολιτική και ως στάση ζωής. Στην πρέσα του εργαστηρίου «εκδίδουν» το δικό τους «παράνομο» λεύκωμα βιώνοντας  στην πράξη την ανεξίτηλη γραφή της χαρακτικής στη μήτρα και τελικά στο χρόνο.

• ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΛΕΥΚΩΜΑ. Απευθύνεται σε μαθητές από την Α΄ Γυμνασίου μέχρι και την Α΄ Λυκείου. | Διάρκεια προγράμματος: 75 λεπτά

Πέντε λευκώματα, αναρίθμητες μικρές αφηγήσεις. Φωτογραφίες της Β. Παπαιωάννου, χαρακτικά του Αντ. Κανά, ζωγραφική του Fr. Carabott, σκίτσα και γελοιογραφική σάτυρα των γελοιογραφία των Φ. Δημητριάδη και Κ. Ρωμανού, συναντώνται για να μιλήσουν για τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας και τον αντίκτυπο τους στη μικρή κλίμακα της προσωπικής ζωής και της καθημερινότητας στους δύσκολους καιρούς του πολέμου.

• «ΠΡΟΣ ΤI ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΕ ΑΜΟΙΡΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ;». Απευθύνεται σε μαθητές από την Α΄ μέχρι και τη Γ΄ Λυκείου. | Διάρκεια προγράμματος: 75 λεπτά

Από την παλλαϊκή ταφή του Κ. Παλαμά και τις πέτρες που φιλοτέχνησε ο Γ. Ρίτσος στην εξορία, μέχρι τις συγκλονιστικές μαρτυρίες του χαράκτη Γ. Φαρσακίδη, και το εμβληματικό ποίημα και τον ομώνυμο πίνακα του Ν. Εγγονόπουλου για τον Εμφύλιο, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμααναλαμβάνουν να διερευνήσουν όψεις του διαλόγου ανάμεσα στην τέχνηκαι τη φρίκη του πολέμου και να αναρωτηθούν για τη στάση του καλλιτέχνη και του πνευματικού ανθρώπου στις ακραίες συνθήκες του πολέμου, της αντίστασης, της εξορίας και του εμφύλιου σπαραγμού.

Η συμμετοχή μιας σχολικής ομάδας σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης πραγματοποιείται κατόπιν τηλεφωνικής συνεννόησης. Κόστος συμμετοχής ανά μαθητή για όλα τα προγράμματα: 2€

Περισσότερες πληροφορίες:

Τμήμα Μουσειοπαιδαγωγικών Προγραμμάτων του Μ.Μ.Σ.Τ.

για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση με:  τη Βίλλυ Πολυζούλη, Παιδαγωγό-Μουσειολόγο, MEd

για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση με:  τη Χριστίνα Μαβίνη, Αρχαιολόγο-Μουσειολόγο

Τ: 2310 240002 | F: 2310281567  | E-mail: mmca.education@gmail.com

FB: http://www.facebook.com/MmcaEducationalPrograms

Παράταση έκθεσης έως 23 Απριλίου 2017

Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Εγνατία 154 (εντός ΔΕΘ-HELEXPO), 54636 Θεσσαλονίκη

Μέρες & ώρες λειτουργίας: Πέμπτη 10:00-22:00, Παρασκευή 10:00-19:00, Σάββατο 10:00-18:00, Κυριακή 11:00-15:00.

Εισιτήρια: 4€ γενική είσοδος, 2€ φοιτητές, 2€ ομάδες σχολικές, 3€ ομάδες ενηλίκων. Ισχύουν ατέλειες (κάρτα πολιτισμού, εκπαιδευτικοί, άνεργοι, πολύτεκνοι και άνω των 65, κ.α.)

Η έκθεση υλοποιείται με χρηματοδότηση του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον»