για την πορεία μνήμης από την Πλατεία Ελευθερίας στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό Θεσσαλονίκης, με αφορμή την αναχώρηση του πρώτου συρμού για το ¶ουσβιτς στις 15 Μαρτίου 1943
Στις 15 Μαρτίου 1943, στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Θεσσαλονίκης, σφυρίζει το πρώτο τρένο του θανάτου για το ¶ουσβιτς-Μπιρκενάου με 2.800 εβραϊκής καταγωγής συμπατριώτες μας, στοιβαγμένους σε σφραγισμένα εμπορικά βαγόνια. Οι «πύλες της κολάσεως» έχουν ανοίξει για τον εβραϊκό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης.
Εβδομήντα τρία χρόνια μετά, στεκόμαστε ευλαβικοί προσκυνητές της μνήμης των αδικοχαμένων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας, νιώθοντας να κυκλοφορούν ανάμεσά μας οι σκιές τους. Προανάκρουσμα της μαζικής εξόντωσής τους υπήρξε το «μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942, στην πλατεία Ελευθερίας, με τον δημόσιο εξευτελισμό των υποψήφιων προς καταναγκαστική εργασία στο Ράιχ. Μέσα σε 2,5 μόλις μήνες, η θνησιμότητα των αρρένων μελών της Ισραηλιτικής Κοινότητας, ηλικίας 18 έως 45 ετών, έφτασε στο 12%, λόγω των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας, του υποσιτισμού και των ασθενειών.
Η ανάδειξη της ιστορίας της κατοχικής περιόδου δεν εξαντλείται στην ηθική και υλική αποκατάσταση των θυμάτων των δυνάμεων κατοχής, όπως είναι, για παράδειγμα, η επιστροφή των λύτρων που κατέβαλε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στις ναζιστικές αρχές, στην απεγνωσμένη προσπάθεια να γλυτώσει από βέβαιο θάνατο τα θύματα της καταναγκαστικής εργασίας. Αποτελεί ανάχωμα και πολιτική αιχμή απέναντι στους σημερινούς θιασώτες του ναζισμού και του ρατσισμού, απέναντι στον ιστορικό αναθεωρητισμό που εξισώνει τους θύτες με τα θύματα, αυτούς που αντιστάθηκαν στη φαιά πανούκλα του φασισμού με τους δωσίλογους. Απέναντι σε κυβερνήσεις που, με αφορμή το προσφυγικό, σπέρνουν την ξενοφοβία και επιδιώκουν να μετατρέψουν την Ευρώπη σε φρούριο απέναντι στης «γης τους κολασμένους».
Η Θεσσαλονίκη δεν έχει τίποτε να χάσει, αντίθετα έχει πολλά να κερδίσει, αναγνωρίζοντας το παρελθόν της. Γιατί δεν υπήρξε μόνο −αναλογικά με τον πληθυσμό της− η πλέον μαρτυρική πόλη της Ευρώπης, αλλά και η πόλη όπου ιδρύθηκε, στις 15 Μαΐου 1941, η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Το Ολοκαύτωμα πρέπει να αναδειχθεί ως αδιαπέραστο τείχος απέναντι στην επανάληψη της ανείπωτης φρίκης. Μόνον έτσι το σύνθημα «ποτέ πια!» θα πάψει να είναι μια απλή ευχή ή μια συναισθηματική διακήρυξη. Μόνον έτσι η μνήμη του Ολοκαυτώματος αποκτά το πλήρες νόημά της και τιμάται πραγματικά.
Αυτό το οικουμενικό μήνυμα στέλνει το εμβληματικό απόσπασμα από τον Σαουλίκο, τη συγκλονιστική μαρτυρία του συμπολίτη σας Ρόμπι Βαρσάνο, που επέζησε από το κολαστήριο του ¶ουσβιτς-Μπιρκενάου:
«Αλήθεια είχαν πατρίδα οι κολασμένοι; Και ποια ήταν αυτή; Η Θεσσαλονίκη, τα Ιεροσόλυμα, η Πολωνία; Για τον Ρόμπι η πατρίδα του ήταν η Θεσσαλονίκη, μα για τον αδερφό του, τους γονείς του, τους θείους του, τους φίλους του –κοντά τριάντα ψυχές– η πατρίδα, η παντοτινή τους πατρίδα, ήταν το ¶ουσβιτς. Ο ουρανός του ¶ουσβιτς και όχι η γη του. Στον ουρανό, εκεί ήταν η πατρίδα τους. Μόνο που δεν ήξερε, όταν φυσάει ο αέρας, αέρας δυνατός και μετακινείται από χώρα σε χώρα, δεν ήξερε για πού ταξίδευε η πατρίδα των δικών του. Αέρας είναι, όπου θέλει σε πάει. Μπορεί να ανακατευόταν με τον δικό τους Βαρδάρη και να τους έφερνε ως τη Θεσσαλονίκη. Όλα γίνονται σ’ αυτή τη ζωή. Θα ήταν πολύ ωραίο, οι πατρίδες να μετακινούνται με τον αέρα και να ανακατεύονται. Να ανακατεύονται οι άνθρωποι πριν προλάβουν να ριζώσουν για να μην έρχονται οι άλλοι να τους ξεριζώνουν. Μακάρι να ήταν αέρας οι πατρίδες».
Η Βουλή των Ελλήνων, που για πρώτη φορά φέτος, με αφορμή την επέτειο απελευθέρωσης του ¶ουσβιτς στις 27 Ιανουαρίου 1945 από το σοβιετικό στρατό, τίμησε τη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, ανάμεσά τους και οχτώ Θεσσαλονικείς βουλευτές, χαιρετίζει τη σημερινή πορεία μνήμης για τους αδικοχαμένους συμπατριώτες μας ως πράξη ιστορικής αυτογνωσίας.
Ο Πρόεδρος της Βουλής
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΟΥΤΣΗΣ