Εγκαίνια έκθεσης «Στην ίδια πόλη: Χριστιανοί και Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη»

Εγκαίνια έκθεσης

«Στην ίδια πόλη: Χριστιανοί και Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη» 

Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2024

Εγκαινιάστηκε, το βράδυ του Σαββάτου 17.2.2024, η έκθεση  «Στην ίδια πόλη: Χριστιανοί και Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη», που συνδιοργανώνουν το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Αρχείο Γ. Κωνσταντινίδη.  

Την εκδήλωση των εγκαινίων άνοιξε ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος, καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, ο οποίος καλωσόρισε τους συνδιοργανωτές και τους προσκεκλημένους, ευχαριστώντας θερμά όλους τους συντελεστές για το πολυδιάστατο και απαιτητικό έργο τους. Στη συνέχεια,  εκδήλωσε τη χαρά του για το γεγονός ότι το Ίδρυμα της Βουλής είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει στον κύκλο των εκθέσεων που παρουσιάστηκαν στη Θεσσαλονίκη, στην έκδοση του ελληνικού και του αγγλικού καταλόγου, αλλά και στην παρούσα έκθεση στην Αθήνα, στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος. Με τη συμμετοχή του στην έκθεση, τόνισε, το Ίδρυμα της Βουλής εορτάζει τη συμβίωση των δύο κοινοτήτων, εβραϊκής και χριστιανικής στη Θεσσαλονίκη, αλλά και αποδίδει τιμή στην ισραηλιτική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, που εξοντώθηκε κατά την Κατοχή, στην πιο μαύρη ώρα και στο πιο μαύρο έγκλημα της ανθρώπινης ιστορίας, το Ολοκαύτωμα.

Στη συνέχεια, την εκδήλωση χαιρέτισε, εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο της Βουλής, 
ο βουλευτής Θεσσαλονίκης, Ευστράτιος Σιμόπουλος, ο οποίος συνεχάρη το Ίδρυμα της Βουλής για την οργάνωση και ευχαρίστησε την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και την οικογένεια Κωνσταντινίδη για τη σημαντική συμβολή τους στη διατήρηση της μνήμης και της ιστορίας της πόλης. Επίσης,  αναφέρθηκε στη σημασία της δημιουργίας του Μουσείου του Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη το οποίο θα αποτελέσει, όπως είπε, ένα τοπόσημο διεθνούς απήχησης, ενώ κατέθεσε προτάσεις για τη δημιουργία αρχείου αποτύπωσης της ζωής της πόλης από τον Μεσοπόλεμο έως τις μέρες μας.

Ο τέως πρόεδρος της Βουλής, Νικόλαος Βούτσης αναφέρθηκε στη σημασία της μνήμης απέναντι στη λήθη, ενώ ξεχώρισε, από τις ποικίλες πρωτοβουλίες της Βουλής των Ελλήνων για τη διατήρηση της μνήμης, την  αναθηματική μαρμάρινη στήλη με τα χαραγμένα ονόματα των Ελλήνων Εβραίων βουλευτών θυμάτων του Ολοκαυτώματος που έχει τοποθετηθεί στο Περιστύλιο και τη δημιουργία μόνιμης ελληνικής έκθεσης για τα θύματα των Ελλήνων στο Άουσβιτς. Τόνισε, επίσης, την ανάγκη της μνήμης –ακόμη και της αυτοκριτικής μνήμης– του Ολοκαυτώματος στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

Η Χάνα Πίντο, γραμματέας του Κοινοτικού Συμβουλίου της Ισραηλιτικής Κοινότητας  Θεσσαλονίκης, αναφέρθηκε στις σημαντικές πρωτοβουλίες της Βουλής και του Ιδρύματος της Βουλής για την ανάδειξη της ιστορίας της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Σημείωσε ότι η έκθεση και οι δύο παράλληλες εκδόσεις του καταλόγου της στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα επιβεβαιώνουν, για ακόμη μία φορά, τη στάση της Βουλής των Ελλήνων κατά των διαχωρισμών, των διακρίσεων, της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και του αντισημιτισμού.

Ο Ισαάκ Νίνο Σαλτιέλ, πρόεδρος της επιτροπής του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, παρουσίασε ευσύνοπτα τις θεματικές ενότητες της έκθεσης αλλά και τις προσθήκες στην παρουσίασή της στην Αθήνα: τις εφαρμογές «Αναζητώντας τα ίχνη της εβραϊκής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη» και «Η χαρτογράφηση της παιδικής ηλικίας. Τα εβραιόπουλα της Θεσσαλονίκης μέχρι το 1943», καθώς και το μαθητικό οπτικοακουστικό έργο «Διάλεξα τη ζωή» με θέμα της ζωή του βιολιστή Ιάκωβου Στρούμσα που επέζησε από το στρατόπεδο του Άουσβιτς.

Ο Γεώργιος Κωνσταντινίδης εξήρε την αγαστή συνεργασία που είχε με τον συνεπιμελητή, πρώην διευθυντή του Εβραϊκού Μουσείου, Ευάγγελο Χεκίμογλου, και τον επίκουρο καθηγητή Ιστορίας του ΑΠΘ, Γεώργιο Αντωνίου. Αναφέρθηκε στην πορεία δημιουργίας της έκθεσης και την παρουσίασή της σε τρεις κύκλους και χώρους: στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης με θεματική την αστική κοινωνία και τον πολιτισμό, στη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης με αντικείμενο την εκπαίδευση και τον αθλητισμό, και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, όπου παρουσιάστηκε το εμπόριο και η επιχειρηματικότητα στην πόλη κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα.

Η Άννα Ενεπεκίδου,  διευθύντρια υπηρεσιών του Ιδρύματος και καλλιτεχνική επιμελήτρια της έκθεσης στην Αθήνα,  ευχαρίστησε όλους όσους συνεργάστηκαν: συνδιοργανωτές, εξωτερικούς συνεργάτες, συναδέλφους από το Ίδρυμα της Βουλής, το τμήμα συντήρησης της Βιβλιοθήκης της Βουλής, τη διεύθυνση εκδόσεων και εκτυπώσεων της Βουλής, τις τεχνικές υπηρεσίες της Βουλής. Όλες και όλοι αυτοί, είπε,  συνέβαλαν ώστε, με τα πολύτιμα εκθεσιακά υλικά που εμπιστεύθηκαν στο Ίδρυμα της Βουλής το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Αρχείο Κωνσταντινίδη να δημιουργηθεί μια έκθεση-περιβάλλον γνώσης και κατανόησης, έμπνευσης και δημιουργικότητας, κινητοποίησης των αισθήσεων και παρακολούθησης της αφήγησης μέσα από τα ιστορικά τεκμήρια αλλά και τις διαδρομές της μνήμης. 

Τα εγκαίνια τίμησαν με την παρουσία τους πλήθος κόσμου, άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών, της επιστήμης, της Εκκλησίας, της διπλωματίας και της πολιτικής. Ανάμεσά τους, ο αιδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π. Βασίλειος Χρυσόπουλος, εκπροσωπώντας τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, η Ρένα Δούρου, Τομεάρχης Εξωτερικών και Βουλευτής Β2 Δυτικού Τομέα Αθηνών, ο βουλευτής Δωδεκανήσου Βασίλειος Υψηλάντης, ο ευρωβουλευτής Μανώλης Κεφαλογιάννης, η Χρυσούλα Αλειφέρη, Πρέσβης, Ειδική Απεσταλμένη του Υπουργείου Εξωτερικών για την καταπολέμηση του Αντισημιτισμού και την προάσπιση της μνήμης του Ολοκαυτώματος, ο Δρ. Λεόν Σαλτιέλ, εκπρόσωπος του World Jewish Congress και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, ο Δημήτρης Γιαννακάκης, Πρέσβης ε.τ., τέως Ειδικός Απεσταλμένος του Υπουργείου Εξωτερικών για την καταπολέμηση του Αντισημιτισμού και την προάσπιση της μνήμης του Ολοκαυτώματος, η Νάντια Κεχαγιά από το διπλωματικό γραφείο της Βουλής, η Αθηνά Συναρέλλη, διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής, η Χρ. Ξενοπούλου του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, ο Βίκτωρ Ναρ, διευθυντής της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, ενώ εκ των συνδιοργανωτών η Δρ. Ξένια Ελευθερίου, επιστημονική υπεύθυνη του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης και η Λούση Ναχμία, εκ των συντελεστών στην έκθεση τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στην Αθήνα.

Οι  παρευρισκόμενοι και οι παρευρισκόμενες προσκλήθηκαν να περιηγηθούν στην έκθεση, να «περπατήσουν» στη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού, να ανακαλύψουν τις πολλές μικροϊστορίες που συμπυκνώνονται στα πολύτιμα τεκμήρια του παρελθόντος, σε δελτάρια, φωτογραφίες, αντικείμενα και αρχειακά τεκμήρια, να ακούσουν τις μουσικές της εποχής, να καθίσουν στο «Καφενείον Βυζάντιο» και να δουν διαφημίσεις της εποχής, να φωτογραφηθούν στο ατελιέ του φωτογράφου. Ακόμα, να διαβάσουν τις μνήμες των ανθρώπων που επέζησαν από το στρατόπεδο του Άουσβιτς, να αναστοχαστούν πάνω στις αξίες που φωτίζει  η έκθεση –συμβίωση και συνδημιουργία– απέναντι στην μισαλλοδοξία και τον ολοκληρωτισμό. Στο τέλος της εκδήλωσης,  έλαβαν, ως αναμνηστικό τον κατάλογο της έκθεσης.

Η έκθεση «Στην ίδια πόλη: Χριστιανοί και Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη» παρουσιάζεται στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, Βασ. Σοφίας 11 και Σέκερη 1 (είσοδος από οδό Σέκερη). Θα διαρκέσει έως τα τέλη Απριλίου 2024 και θα πλαισιωθεί με εκπαιδευτικά προγράμματα και παράλληλες εκδηλώσεις.

Συντελεστές

EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Γεώργιος Κωνσταντινίδης

Ευάγγελος Χεκίμογλου

Γεώργιος Αντωνίου

Σταύρος Ζουμπουλάκης (Α΄κύκλος)

ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ευάγγελος Χεκίμογλου

Γεώργιος Κωνσταντινίδης

ΣΥΓΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Ευάγγελος Χεκίμογλου

Γεώργιος Κωνσταντινίδης

Λούση Ναχμία

ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Άννα Ενεπεκίδου