29.03.2024
 

 

Haaretz: Ç Èåóóáëïíßêç øÜ÷íåé ôï åâñáúêü ðáñåëèüí ôçò- Ï ñüëïò ôïõ ÌðïõôÜñç êáé ïé óýã÷ñïíïé áíôéóçìßôåò

 

¸να εκτενÝς αφιÝρωμα στο εβραúκü παρελθüν της Θεσσαλονßκης, τον αφανισμü των Εβραßων κατÜ το Ολοκαýτωμα, τις προσπÜθειες που γßνονται σÞμερα απü τον δÞμαρχο της πüλης ΓιÜννη ΜπουτÜρη και την ελληνικÞ πολιτεßα για σεβασμü αυτοý του παρελθüντος, αλλÜ και τη νÝα μορφÞ αντισημιτισμοý που συναντοýν παραθÝτει στην αγγλüφωνη ÝκδοσÞ της η ισραηλινÞ εφημερßδα «Haaretz».

Το Üρθρο που υπογρÜφει ο Γιþργος Χρηστßδης, εßναι απελευθερωμÝνο απü συναισθηματισμοýς και με αφορμÞ την ιστορßα της διευθýντριας του Εβραúκοý Μουσεßου Θεσσαλονßκης, της ¸ρρικας ΠεραχιÜ Ζεμοýρ,της οποßας οι γονεßς γνωρßστηκαν κι ερωτεýτηκαν σε Ýνα απü τα στρατüπεδα-κολαστÞρια των Ναζß το 1944, τονßζει üτι περισσüτερο απü το 95% των Εβραßων της Θεσσαλονßκης -που πριν απü την κατοχÞ μετροýσαν 55.000 με 60.000- αφανßστηκε κατÜ το Ολοκαýτωμα, ενþ μüλις 2 στους 1.000 επιζÞσαντες Εβραßους επÝστρεψαν πßσω στη Θεσσαλονßκη.

Οσο για εκεßνους που επÝστρεψαν, τα πρÜγματα μüνο εýκολα και ßδια με πριν απü τον πüλεμο δεν Þταν. Η Ζεμοýρ θυμÜται πως επρüκειταο για μια πικρÞ επιστροφÞ με τους φßλους και τους γεßτονες των γονιþν να ρωτοýν: «"Γιατß γυρßσατε"; Τα σπßτια τους (των Εβραßων) εßχαν λεηλατηθεß, üλα τους τα υπÜρχοντα εßχαν εξαφανιστεß. (Οι δικοß μου) αποφÜσισαν να μεßνουν μüνο επειδÞ βρÞκαν κÜποιους επιζÞσαντες συγγενεßς».

Τþρα πια η εβραúκÞ κοινüτητα αριθμεß μüλις και μετÜ βßας 1.000 μÝλη, ενþ λειτουργοýν τρεις συναγωγÝς. Οπως αναφÝρεται στο Üρθρο, «πολλοß απü αυτοýς αισθÜνονται πως της φυσικÞς εξüντωσης των Εβραßων στο Ολοκαýτωμα ακολοýθησε Ýνα Üλλο εßδος αφανισμοý: εκεßνο της σταδιακÞς επιβολÞς της σχεδüν ολοκληρωτικÞς λÞθης γýρω απü την ιστορßα, την επιρροÞ, αλλÜ και τα επιτεýγματα του εβραúσμοý στην πüλη».

«Εßναι χαρακτηριστικü πως ταξιδιωτικÞ οδηγοß της πüλης, ακüμα και πρüσφατοι που Ýχουν δημοσιευτεß το 2005, παρουσιÜζουν την Ýναρξη της ιστορßας της Θεσσαλονßκης με τον ΒασιλιÜ Φßλιππο τον Δεýτερο της Μακεδονßας και τον ΜεγÜλο ΑλÝξανδρο, συνεχßζουν στη ΒυζαντινÞ εποχÞ, μετÜ παραλεßπουν σχεδüν 400 χρüνια και αναφÝρουν κατευθεßαν την απελευθÝρωση της Θεσσαλονßκης» αναφÝρει η Ζεμοýρ.

Θεσσαλονßκη, μια εβραúκÞ πüλη

Στο Üρθρο επισημαßνεται πως η Θεσσαλονßκη απελευθερþθηκε απü την οθωμανικÞ κυριαρχßα και ενþθηκε με την ΕλλÜδα το 1913, «αλλÜ μüνο ελÜχιστοι Θεσσαλονικεßς γνωρßζουν σÞμερα πως ο üταν ο ελληνικüς στρατüς μπÞκε νικηφüρος στην πüλη το 1912, Ýφτασε σε μια ουσιαστικÜ εβραúκÞ πüλη».

«Οι Εβραßοι δεν Þταν μüνο μια κοινüτητα, εßχαν δημιουργÞσει μια πüλη. Οι βαρκÜρηδες Þταν Εβραßοι, οι κλÝφτες Þταν Εβραßοι, οι πλοýσιοι Ýμποροι Þταν Εβραßοι, οι πüρνες Þταν Εβραßες. Το Λαδßνο (σ.σ. η ισπανοεβραúκÞ διÜλεκτος που ομιλεßται απü Σεφαραδßτες, τους Εβραßους που εκδιþχθηκαν απü την Ισπανßα το 1492) ομιλοýταν παντοý» αναφÝρει ο 35χρονος φαρμακοποιüς ΙωσÞφ ΒÝνα, του οποßου η οικογÝνεια Ýφτασε στη Θεσσαλονßκη απü την Ισπανßα Ýπειτα απü την εκδßωξη του 1492.

Ενδεικτικü του μεγÝθους του πληθυσμοý των Εβραßων στη Θεσσαλονßκη, εßναι üτι στις αρχÝς του 20ου αιþνα, οι Εβραßοι Þταν περßπου 80.000, Þταν δηλαδÞ η κυρßαρχη πληθυσμιακÞ πλειοψηφßα της πüλης που μετροýσε συνολικÜ 157.000 κατοßκους. Τüτε, λειτουργοýσαν στην πüλη 40 συναγωγÝς και 50 εβραúκÜ παρεκκλÞσια, ενþ τα μισÜ κτßρια, εμπορικÜ και οικιστικÜ, Þταν εβραúκÞς ιδιοκτησßας.

ΜÜλιστα, εκεßνη Þταν η περßοδος που ο David Ben-Gurion και Yitzhak Ben-Zvi επισκÝφθηκαν τη Θεσσαλονßκη (1911), για να μελετÞσουν πþς θα μποροýσε να λειτουργÞσει Ýνα μοντÝλο ενüς μελλοντικοý κρÜτους του ΙσραÞλ.

Η επιρροÞ των Εβραßων Þταν τÝτοια, που μÝχρι το 1923, οπüτε και θεσπßστηκε ο νüμος απü το ελληνικü κρÜτος με τον οποßο καθιερþθηκε η αργßα της ΚυριακÞς, που üλα τα καταστÞματα, εβραúκÜ και μη, Ýκλειναν το ΣÜββατο και και üλες τις εβραúκÝς γιορτÝς.

Ο αφανισμüς των Εβραßων της Θεσσαλονßκης

Στο Üρθρο της Haaretz, επισημαßνεται και η στÜση των ΕλλÞνων απÝναντι στους Εβραßους, αλλÜ και ο ρüλος τους, ο οποßος δεν Þταν απαραßτητα εχθρικüς, στον αφανισμü τους, καθþς «μετÜ την Ýνωση με την ΕλλÜδα, Þταν αρκετÜ τα γεγονüτα που συνÝβαλαν» σε αυτü. Για παρÜδειγμα, η φωτιÜ του 1917, που κατÝστρεψε το κÝντρο της πüλης, εκεß δηλαδÞ üπου ζοýσαν οι περισσüτεροι Εβραßοι, γεγονüς που ανÜγκασε πολλοýς απü αυτοýς να μεταναστεýσουν. Αλλο καθοριστικü γεγονüς πριν απü τη γερμανικÞ κατοχÞ εßναι και οι περßπου 100.000 πρüσφυγες που Ýφτασαν το 1923 απü τη ΜικρÜ Ασßα, μετÜ την καταστροφÞ της Σμýρνης και τη ΣυνθÞκη της ΛωζÜνης με την ανταλλαγÞ των πληθυσμþν. Τüτε Þταν, οι Εβραßοι Ýγιναν Ýπειτα απü πÜρα πολλÜ χρüνια πληθυσμιακÞ μειονüτητα της Θεσσαλονßκης.

Επßσης, στο Üρθρο που τιτλοφορεßται «Η Θεσσαλονßκη προσπαθεß να αναβιþσει το εβραúκü παρελθüν της, αλλÜ συναντÜ μßα νÝα μορφÞ αντισημιτισμοý», αναφÝρεται και πως Ýπειτα απü μßα δεκαετßα συνεχοýς συρρßκνωσης του εβραúκοý στοιχεßου της πüλης, οι Εβραßοι της Θεσσαλονßκης Ýχασαν το δικαßωμα ψÞφου στις εθνικÝς εκλογÝς, ενþ τους δüθηκε η δυνατüτητα να εκλÝγουν μüνο δýο Εβραßους στο κοινοβοýλιο για τους οποßους ψÞφιζαν σε ξεχωριστÞ κÜλπη. Ωστüσο, το 1931 το λεγüμενο Πογκρüμ του ΚÜμπελ, που ξεκßνησε απü εθνικιστÝς-μÝλη της ΕθνικÞς ΠαμφοιτητικÞς Ενωσης (ΕΠΕ) Θεσσαλονßκης ανÜγκασε πολλοýς Εβραßους να αναζητÞσουν στÝγη σε Γαλλßα και Παλαιστßνη. Το Ολοκαýτωμα Þταν το τελειωτικü χτýπημα για το εβραúκü στοιχεßο της πüλης.

ΜετÜ τον πüλεμο, το εβραúκü παρελθüν κρýφτηκε κÜτω απü το χαλß

ΜετÜ το τÝλος του Β´Παγκοσμßου ΠολÝμου, το εβραúκü παρελθüν της Θεσσαλονßκης, παρÝμενε για χρüνια κρυμμÝνο, σαν να Þταν «μια παρÝκκλιση που (Ýπρεπε να) παραβλÝπεται» αναφÝρει στο Üρθρο του ο Χρηστßδης. Ακüμα και σÞμερα, υπÜρχουν λßγα και μετρημÝνα στα δÜχτυλα του ενüς χεριοý μÝρη στη Θεσσαλονßκη που να θυμßζουν στο 1 εκατ. των κατοßκων της üτι σε αυτÞ την πüλη ζοýσαν κÜποτε κυρßως Εβραßοι.

Το Ýνα εßναι το Μνημεßο του Ολοκαυτþματος. ΑρχικÜ εßχε τοποθετηθεß στο πÜρκο μεταξý των οδþν Κ. ΚαραμανλÞ και Αλ. Παπαναστασßου, απÝναντι απü την εßσοδο του ΙπποκρÜτειου, επειδÞ πριν απü τον πüλεμο η περιοχÞ κατοικοýνταν σχεδüν αποκλειστικÜ απü Εβραßους. ΜεταφÝρθηκε στην πλατεßα Ελευθερßας üταν στην προηγοýμενη Üρχισαν εργασßες για την κατασκευÞ υπüγειου πÜρκινγκ. Η πλατεßα Ελευθερßας επιλÝχθηκε επειδÞ Þταν ο τüπος üπου συγκεντρþνονταν οι Εβραßοι πριν σταλοýν στα στρατüπεδα συγκÝντρωσης.

Η Üγνωστη φωτογραφßα στο Μνημεßο του Βερολßνου απü τη Θεσσαλονßκη

Το πρþτο γκρουπ εßχε συγκεντρωθεß στις 15 Μαρτßου του 1943. Ενας διÜσημος φωτογρÜφος εßχε φωτογραφßσει αυτÞ την πρþτη συγκÝντρωση θηριωδßας. Η φωτογραφßα του εκτßθεται μüνιμα στο Μνημεßο του Ολοκαυτþματος στο Βερολßνο, ωστüσο üπως αναφÝρει η δημοσιογρÜφος Σοφßα Χριστοφορßδου, «οι ΙÜπωνες που Ýχουν δει αυτÞ τη φωτογραφßα στο Βερολßνο, εßναι πολý πιθανüτατα περισσüτεροι απü τους Θεσσαλονικεßς».

Ενα Üλλο μνημεßο μνÞμης εßναι η Πλατεßα των Εβραßων Μαρτýρων η οποßα αφιερþθηκε απü τον ΔÞμο Θεσσαλονßκης στη μνÞμη των θυμÜτων του Ολοκαυτþματος το 1986, και απü τüτε Ýχει υποστεß αμÝτρητους βανδαλισμοýς. Τüσους που üπως αναφÝρεται στο Üρθρο, η ΕβραúκÞ Κοινüτητα της Θεσσαλονßκης που κρατÜ στοκ με πινακßδες με την επιγραφÞ της πλατεßας, þστε να αντικαθßστανται Üμα τη εμφανßσει βανδαλισμþν.

Το τελευταßα εκ των μνημεßων εßναι αυτü στο ΑριστοτÝλειο ΠανεπιστÞμιο Θεσσαλονßκης, τα αποκαλυπτÞρια του οποßου Ýγιναν λßγες ημÝρες πριν. Πρüκειται για το μνημεßο των ΘεσσαλονικÝων ΕλλÞνων Εβραßων Μαρτýρων και Ηρþων του Ολοκαυτþματος, που κοσμεß πλÝον το φουαγιÝ της Αßθουσας Τελετþν του ΑΠΘ.

Το Νüμπελ Λογοτεχνßας του Μοντιανü «ξýπνησε» στους Ελληνες φιλοεβραúκÜ αισθÞματα

Στο Üρθρο επισημαßνεται üτι η σιωπÞ γýρω απü τους Εβραßους της Θεσσαλονßκης «Ýσπασε» üταν ο Γαλλοεβραßος Πατρßκ Μοντιανü τιμÞθηκε με το Νüμπελ Λογοτεχνßας και τα μεγαλýτερα ειδησεογραφικÜ μÝσα Ýσπευσαν να μεταδþσουν πως «Ýνας δικüς μας κÝρδισε το Νüμπελ». Αιτßα οι πρüγονοι του πατÝρα του λογοτÝχνη, Αλεν, οι οποßοι Þταν Σεφαραδßτες που εßχαν ζÞσει για δεκαετßες στη Θεσσαλονßκη.

Στο Üρθρο γßνεται ακüμη αναφορÜ και στη ΣτοÜ ΜοντιÜνο, αλλÜ και πως δýο απü τα οικÞματα της οικογÝνειας που πλÝον Ýχουν μετατραπεß σε μουσεßα. ΑναφορÜ γßνεται και στην γαλλοεβραúκÞ οικογÝνεια Ντασü που διαπρÝπει στη γαλλικÞ βιομηχανßα και μßντια, στην οικογÝνεια του παπποý του πρþην προÝδρου της Γαλλßας ΝικολÜ Σαρκοζß, αλλÜ και στην οικογÝνεια ΚαρÜσο που Ýχει ιδρýσει τον κολοσσü τροφßμων Danone.

Ωστüσο, σýμφωνα με το Üρθρο, για πολλοýς Ελληνες, οι επιτυχßες των προαναφερομÝνων «δεν πρÝπει να εßναι αιτßα για γιορτÞ, αλλÜ μια ευκαιρßα για την πüλη να προβληματιστοýν σχετικÜ με την ταραγμÝνη ιστορßα του εβραúκοý πληθυσμοý της και τον αντισημιτισμü της ευρýτερης ελληνικÞς κοινωνßας».

Σýμφωνα με μßα Ýρευνα που δημοσιεýθηκε τον ΜÜιο του 2014, η ΕλλÜδα εßναι η πιο αντισημιτικÞ χþρα στην Ευρþπη, με το 69% του πληθυσμοý της να ενστερνßζεται αντισιμητικÝς απüψεις.

Σε αυτü αποδßδει και ο αρθρογρÜφος τον λüγο που το Εβραúκü Μουσεßο της Θεσσαλονßκης εßναι μια σπÜνια περßπτωση πολιτιστικοý θεσμοý στην ΕλλÜδα που διαθÝτει αστυνομικü φυλÜκιο Ýξω απü τις εγκαταστÜσεις του. Το μουσεßο φÝρει μια αστυνομικÞ παρουσßα, αντßστοιχη με εκεßνη της πρεσβεßας, καθþς «θεωρεßται πιθανüς στüχος αντι-ισραηλινþν και αντι-εβραúκþν διαδηλωτþν».

Ο ΜπουτÜρης και η νÝα εποχÞ

ΤÝλος, στο Üρθρο επισημαßνεται ο ρüλος του ΔημÜρχου Θεσσαλονßκης ΓιÜννη ΜπουτÜρη στην αναβßωση του εβραúκοý παρελθüντος της πüλης, ο οποßος εßναι «ο πρþτος δÞμαρχος της Θεσσαλονßκης που κÜνει εκτüς απü συμβολικÜ και ουσιαστικÜ βÞματα» σε αυτÞ την κατεýθυνση.

Για τον ΜπουτÜρη αναφÝρει η εφημερßδα, η διαγραφÞ του εβραúκοý παρελθüντος δεν αποτελεß προσβολÞ μüνο για την εβραúκÞ κοινüτητα, αλλÜ για την πüλη την ßδια. Στο Üρθρο αναφÝρεται πως ο ΓιÜννης ΜπουτÜρης συνηγορεß στο να δοθεß πßσω η ελληνικÞ υπηκοüτητα σε εκεßνους τους Εβραßους που επÝζησαν του Ολοκαυτþματος και τρÜπηκαν σε φυγÞ τη δεκαετßα του 1950.

Στη συνÝχεια, γßνεται αναφορÜ στη σειρÜ πρωτοβουλιþν του με αποκορýφωμα σε συμβολισμü εκεßνη να φορÝσει το Αστρο του Δαυßδ στην ορκωμοσßα του Δημοτικοý Συμβουλßου τον περασμÝνο Αýγουστο, μπροστÜ σε δημοτικü σýμβουλο της ΧρυσÞς ΑυγÞς.

Η Ζεμοýρ αναφÝρεται στον ΜπουτÜρη με θαυμασμü, λÝγοντας: «Με Ýκανε να αισθανθþ πως εßχα ξανÜ θÝση στην πüλη. Του Ýχω απεριüριστη αγÜπη», ενþ η ßδια τονßζει πως μÝσα στο 2013, Ýχουν αυξηθεß οι επισκÝψεις σχολεßων στο Εβραúκü Μουσεßο, παρÜ την αντßσταση κÜποιων γονÝων, αλλÜ και εκπαιδευτικþν.

ΠηγÞ: iefimerida.gr

http://www.thestival.gr/society/item/214091-haaretz-i-thessaloniki-psaxnei-to-ebraiko-parelthon-tis-o-rolos-tou-mpoytari-kai-oi-sygxronoi-antisimites-foto